Artykuły
IRRBB, CSRBB – ewolucja czy rewolucja.
Nowe wyzwania dla Banków – sprawdź czy jesteś gotowy
W grudniu 2021 pojawiły się dokumenty konsultacyjne Europejskiego Nadzoru Bankowego w zakresie IRRBB oraz CSRBB. Budowa systemów SPID IRRBB oraz SPID CSRBB wymagała, abyśmy bliżej przyjrzeli się tym dokumentom i uwzględnili je w nowym rozwiązaniu.
Czym jest IRRBB oraz CSRBB?
W procesie szacowania i alokacji kapitału instytucje powinny uwzględnić w ogólnej ocenie kapitału wewnętrznego wkład Ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej (IRRBB) oraz wkład Ryzyka spreadu kredytowego w księdze bankowej (CSRBB). W tym celu powinny zostać wykorzystane wewnętrzne systemy pomiaru, uwzględniające kluczowe założenia i limity ryzyka. Systemy te powinny odzwierciedlać apetyt na ryzyko instytucji, poziom ryzyka oraz politykę zarządzania ryzykiem.
Powyższe ryzyka definiowane są jako:
Ryzyko stopy procentowej (IRRBB)
to jest ryzyko wynikające z narażenia aktualnego i przyszłego wyniku finansowego Instytucji oraz jej kapitału na niekorzystny wpływ zmian stóp procentowych. Ryzyko to obejmuje:
Ryzyko niedopasowania
ryzyko wynikające ze struktury terminowej instrumentów wrażliwych na zmiany stóp procentowych, którego źródłem są różnice w czasie dostosowania oprocentowania tych instrumentów; obejmuje ono zmiany w strukturze terminowej stóp procentowych występujące w sposób spójny na krzywej dochodowości (ryzyko równoległe) lub w sposób zróżnicowany w poszczególnych okresach (ryzyko nierównoległe)
Ryzyko bazowe
ryzyko wynikające z wpływu względnych zmian stóp procentowych na instrumenty wrażliwe na zmiany stóp procentowych, które mają podobne okresy zapadalności, ale są wyceniane według różnych indeksów stóp procentowych. Ryzyko bazowe wynika z niedoskonałej korelacji w dostosowaniu stóp procentowych uzyskiwanych i płaconych od różnych instrumentów wrażliwych na zmiany stóp procentowych, które w innym przypadku miałyby podobne cechy w zakresie zmian oprocentowania
Ryzyko opcji
ryzyko wynikające z opcji (wbudowanych i jawnych) w przypadku, gdy instytucja lub jej klient może zmienić poziom i terminy swoich przepływów pieniężnych oraz ryzyko wynikające z domyślnie wbudowanej elastyczności, w związku z czym zmiany stóp procentowych mogą wpływać na zmianę zachowania klienta (wbudowane ryzyko opcji behawioralnej klienta)
Ryzyko spreadu kredytowego (CSRBB)
to jest ryzyko wynikające ze zmiany wyceny rynkowej ryzyka kredytowego, ryzyka premii za płynność oraz potencjalnie innych komponentów instrumentów obarczanych ryzykiem kredytowym
Nowe wytyczne EBA
Pomiar i zarządzanie ryzykiem stopy procentowej wynikającej z działalności w ramach portfela bankowego powinno być realizowane zgodnie z Wytycznymi “Guidelines on the management of interest rate risk arising from non-trading book activities (EBA-GL-2018-02)” opublikowanymi 18 lipca 2018 roku. Uzupełnieniem obowiązujących Wytycznych są opublikowane w grudniu 2021 roku dokumenty konsultacyjne obejmujące:
- określenie aspektów identyfikacji, oceny, zarządzania i ograniczania ryzyka wynikającego z potencjalnych zmian stóp procentowych (IRRBB) oraz oceny i monitorowania ryzyka spreadu kredytowego (CSRBB) działalności instytucji w portfelu niehandlowym
- regulacyjne standardy techniczne dla podejścia standardowego IRRBB
- regulacyjne standardy techniczne dla nadzorczych testów warunków skrajnych IRRBB (SOT)
Instytucje powinny uznawać ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko spreadu kredytowego wynikające z działalności w ramach portfela niehandlowego (IRRBB, CSRBB) za istotne, i zawsze powinny oceniać je w sposób jednoznaczny i kompleksowy zarówno w swoich procesach zarządzania ryzykiem, jak i procesach wewnętrznej oceny kapitałowej. W tym celu instytucje powinny:
- określić swoje ekspozycje na IRRBB, CSRBB
- zapewnić odpowiednie pomiary, monitorowanie i kontrolowanie IRRBB, CSRBB
- zarządzać ryzykiem wynikającym z ekspozycji na IRRBB, CSRBB
- uwzględnić obecne i przyszłe ekspozycje na IRRBB oraz CSRBB zarówno w kwocie jak i jakości potrzebnego kapitału
Realizacja powyższych celów powinna uwzględniać:
- wielkość i okres obowiązywania wewnętrznych limitów ekspozycji na IRRBB, CSRBB
- oczekiwany koszt zabezpieczenia otwartych pozycji
- wrażliwość wewnętrznych miar IRRBB, CSRBB na kluczowe lub niedoskonałe założenia modelowania
- wpływ scenariuszy szokowych i testu warunków skrajnych na pozycje wyceniane przy różnych wskaźnikach stóp procentowych (ryzyko bazowe)
- wpływ niedopasowanych pozycji w różnych walutach na wartość ekonomiczną i wynik (w tym wpływ na wartość godziwą)
Podejście do IRRBB – jak to robimy?
W zależności od sposobu modelowania przepływów pieniężnych pomiar ryzyka IRRBB może być realizowany z wykorzystaniem następujących podejść:
- podejście oparte na bezwarunkowym modelowaniu przepływów pieniężnych (harmonogram przepływów środków pieniężnych jest niezależny od określonego scenariusza stopy procentowej) z wykorzystaniem miar:
- analizy luki – miara bazująca na dochodach
- analizy duracji – miara wartości ekonomicznej
- częściowo zmodyfikowanej duracji – miara wartości ekonomicznej
- podejście oparte na warunkowym modelowaniu przepływów pieniężnych (harmonogram przepływów środków pieniężnych jest uzależniony częściowo lub w całości od scenariusza stopy procentowej) z wykorzystaniem miar:
- NII (ang. net interest income) – miara bazująca na dochodach
- EVE – miara wartości ekonomicznej kapitału
W przypadku braku wewnętrznego modelu do pomiaru ryzyka IRRBB instytucja może wykorzystać następujące podejścia, w zależności od stopnia złożoności swojego modelu biznesowego:
- podejście standardowe określające zasady podziału i rozterminowania różnych kategorii przepływów pieniężnych. Podejście dokładnie opisuje sposób kalkulacji miar narażenia wartości ekonomicznej kapitału EVE i wyniku odsetkowego NII na ryzyko.
- uproszczone podejście standardowe polegające na wykorzystaniu założeń z podejścia standardowego, z wykorzystaniem zdefiniowanych przez regulatora uproszczeń w poszczególnych elementach podejścia standardowego.
W wymienionych podejściach pomiaru ryzyka IRRBB wykorzystywane są scenariusze szoku standardowego, scenariusze warunków skrajnych dla krzywej dochodowości oraz w przypadku modeli wewnętrznych – własne scenariusze zmian parametrów pomiaru ryzyka opracowane przez Instytucję. Dodatkowo w modelach wewnętrznych analiza scenariuszy może zostać uzupełniona symulacjami Monte Carlo lub symulacjami historycznymi.
Zakres stosowanych metod pomiaru, scenariuszy stóp procentowych oraz innych zmiennych modelu kalkulacji ryzyka jest parametryzowany tak, aby finalnie system był dopasowany do wykorzystywanego modelu pomiaru ryzyka Instytucji.
SPID IRRBB/CSRBB – niedługo nowe rozwiązanie
System SPID zapewnia wsparcie procesu szacowania i alokacji kapitału w odniesieniu do IRRBB oraz CSRBB, w zależności od kategorii zaawansowania danej instytucji (kategoria 1-4) poprzez:
- ustalenie ekspozycji na potrzeby IRRBB/CSRBB
- modelowanie danych wejściowych z uwzględnieniem harmonogramów przepływów pieniężnych oraz krótko- i długookresowych planów finansowych Instytucji
- kalkulację miar ryzyka z wykorzystaniem metod oraz scenariuszy opisanych wyżej
- walidowanie modelu kalkulacji
- zapewnienie ścieżek rewizyjnych procesów kalkulacji
- parametryzowanie scenariuszy testów warunków skrajnych
- parametryzowanie scenariuszy szokowych.
Oprócz wyżej wymienionych funkcji systemu należy podkreślić możliwość łatwego raportowania wewnętrznego w zakresie ryzyka stopy procentowej oraz spreadu kredytowego księgi bankowej na potrzeby organów wewnętrznych Instytucji.
System zapewnia spójność kalkulacji i raportowania z pozostałymi modułami dotyczącymi ryzyka kredytowego, ryzyka rynkowego oraz płynności – SPID BASEL IV. Pozwala to uwzględniać na poziomie całej instytucji – w ramach testów warunków skrajnych, interakcje IRRBB oraz CSRBB księgi bankowej z innymi kategoriami ryzyka.
