Artykuły
Rola samorządów w profilaktyce zdrowotnej dzieci i młodzieży
Samorząd terytorialny odgrywa ważną rolę w polityce zdrowotnej państwa. Ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym i województwa w katalogu zadań związanych ze zdrowiem, wymieniają przede wszystkim promocję i ochronę zdrowia. W praktyce samorząd koncentruje się na kilku wybranych elementach takich, jak: inwestycje w infrastrukturę placówek medycznych, optymalizacja zarządzania placówkami, promocji zdrowia oraz profilaktyka zdrowotna.
Zakres podejmowanych działań zależy oczywiście od możliwości finansowych i kadrowych danego samorządu. Nie da się jednak zaprzeczyć, że to właśnie one odgrywają istotną rolę w promowaniu dobrych nawyków zdrowotnych mieszkańców (np. zachęcając do szczepień) i zapewniają odpowiednie przygotowanie organizacyjne czy techniczne do tego celu. Warto chociażby podkreślić rolę, jaką samorządy odegrały w walce z pandemią.
Samorząd jako aktywny aktor lokalnej polityki zdrowotnej?
W większości lokalnych strategii rozwoju, zapewnienie mieszkańcom dostępu do świadczeń zdrowotnych jest wymieniane się jako jeden głównych obszarów działań. Jednak, jak to zwykle bywa, diabeł tkwi w szczegółach. Samorząd będący podmiotem założycielskim placówek medycznych koncentruje się przede wszystkim na ich utrzymaniu i modernizacji, przeznaczając na to sporą część budżetu zadaniowego. Wydatki te obejmują m.in.: inwestycje w modernizację infrastruktury budynków placówek, inwestycje w specjalistyczną infrastrukturę medyczną, optymalizację zarządzania (np. łączenie placówek lub tworzenie spółek odpowiedzialnych za inwestycje) lub działania związane z ogólnie pojętą informatyzacją (biorąc pod uwagę przede wszystkim ustawową konieczność wprowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej z wykorzystaniem Polskiej Implementacji Krajowej HL7 CDA[1]).
Często bywa tak, że na działania związane z promocją zdrowia, edukacją czy profilaktyką zdrowotną nie wystarcza już ani pieniędzy, ani czasu. Jeśli jednak spojrzeć na dane z Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji odpowiedzialnej za opiniowanie samorządowych programów polityki zdrowotnej, liczne samorządy takie działania podejmują, co pokazuje poniższa mapa.
Rys. Liczba programów profilaktycznych opiniowanych przez AOTMiT w okresie 2009-2020. Źródło: AOTMiT
W analizowanym przez AOTMiT okresie 2009-2020[2], ponad 98% wszystkich programów polityki zdrowotnej stanowiły programy profilaktyczne realizowane właśnie przez samorządy. Samorządy swoimi działaniami wspierają system ochrony zdrowia w Polsce. Ma to ogromne znaczenie dla systemu ochrony zdrowia w Polsce. Dlaczego? Ponieważ profilaktyka zdrowotna zwyczajnie się opłaca. Koszty samorządów poniesione na działania profilaktyczne (w tym również na promocję zdrowia i edukację zdrowotną), należy traktować jako inwestycję, która może mieć pozytywny wpływ zarówno na sytuację ekonomiczną placówek zdrowia podlegającym samorządom, jak i na dostępność świadczeń medycznych specjalistycznych (im skuteczniejsza profilaktyka, tym dostępność świadczeń powinna wzrastać).
Pamiętać również należy, że zgodnie z rekomendacjami AOTMiT w Warszawie przedstawionymi w opracowaniu „Praktyczne wskazówki dotyczące planowania, wdrażania oraz realizacji programów polityki zdrowotnej”[3], kluczowym elementem prawidłowo sporządzonego programu polityki zdrowotnej jest zdefiniowanie problemu zdrowotnego. Dane wykorzystywane przy planowaniu nowego Programu Polityki Zdrowotnej (PPZ), powinny być aktualne i dokładne. Pytanie, ile samorządów, które planują politykę zdrowotną z wykorzystaniem PPZ, posiada bazy danych lokalnych, odzwierciedlających realne potrzeby zdrowotne swoich mieszkańców? To pytanie pozostawiam bez odpowiedzi.
SZU jako lokalna baza danych potrzeb zdrowotnych
W Sygnity wspieramy samorządy zarówno w planowaniu działań profilaktycznych, jak i zarządzaniu medycyną szkolną. W tym celu stworzyliśmy aplikację Sygnity Zdrowy Uczeń (SZU), która wspomaga wszystkie grupy interesariuszy w zakresie opieki zdrowotnej nad uczniem.
Największa wartość tego rozwiązania dla samorządów to przede wszystkim zanonimizowana lokalna baza danych, zawierająca informacje o aktualnym stanie zdrowia dzieci i młodzieży w wieku szkolnym i dzięki temu pozwalająca zarówno dokładnie zaplanować lokalne programy edukacyjne i zdrowotne, jak i tworzyć nowe PPZ.
Aplikacja umożliwia pielęgniarkom szkolnym wygodne wpisywanie wyników badań uczniów a rodzicom daje dostęp do całej historii zdrowia dziecka w dowolnym czasie i miejscu.
Dzięki aplikacji rodzice są na bieżąco informowani o wszelkich działaniach doraźnych podejmowanych przez szkołę oraz mogą komunikować się z pielęgniarkami szkolnymi w zakresie np. realizacji stałych zleceń lekarskich dla dzieci.
Aplikacja SZU pomaga samorządom w efektywnej transformacji cyfrowej opieki zdrowotnej nad uczniem, wspierając procesy komunikacji pomiędzy poszczególnymi aktorami medycyny szkolnej oraz wspierając lepszy dostęp do informacji dla rodziców.
Podsumowanie
Wszystko wskazuje na to, że profilaktyka zdrowotna jeszcze bardziej zyska na znaczeniu. Dosłownie przed chwilą Ministerstwo Zdrowia ogłosiło ciekawy i potrzebny program bezpłatnych badań profilaktycznych dla Polaków w wieku od 40 lat – „Profilaktyka 40 PLUS”[4].
Samorządy mogą i powinny aktywnie uczestniczyć w polityce zdrowotnej państwa, efektywnie uzupełniając działania poziomu centralnego. Są ku temu podstawy prawne, są dostępne standardy i rekomendacje agencji i instytutów, a za moment ruszą środki unijne z nowej transzy 2021-2027, które mogą być skuteczną pomocą w niwelowaniu negatywnych skutków COVID-19.
Do tych działań należy się oczywiście starannie przygotować, by efekt medyczny np. przyszłych programów polityki zdrowotnej był możliwie jak najwyższy. Wierzymy w to, że nasza propozycja w postaci aplikacji Sygnity Zdrowy Uczeń, może spotkać się z dobrym przyjęciem przed jednostki samorządu terytorialnego jako dobre narzędzie diagnostyczne, które pomaga zidentyfikować aktualne problemy i potrzeby zdrowotne dzieci i młodzieży i – w oparciu o dane – planować działania profilaktyczne i edukacyjne.
Serdecznie zapraszamy do kontaktu.
[1] https://www.cez.gov.pl/HL7POL-1.3.1.2/plcda-1.3.1.2/plcda-html-1.3.1.2/plcda-html-1.3.1.2/index.html
[2] https://www.aotm.gov.pl/polityka-zdrowotna/ppz-w-liczbach/
[3] https://www.aotm.gov.pl/media/2020/06/Instrukcja_PPZ.pdf
[4] https://www.gov.pl/web/zdrowie/wprowadzamy-program-profilaktyka-40-plus
